Toen mijn dochter Sarah 7 jaar was, was ze op een dag aan het spelen in haar kamer toen ik plots binnenkwam om te zeggen dat de lakens nog vervangen moesten worden. Ze schrok heel erg en het leek of ze van heel ver kwam.
Ze vroeg mij om voortaan te kloppen. Ik vond het goed, want het is respectvol om rekening te houden met elkaar. Ik vroeg me af: wat doet ze toch dat ze zo schrikt? Sedert die tijd ben ik gaan observeren wat ‘spelen’ met haar doet.
Spelen; een serieuze zaak
Spelen wordt niet altijd even serieus genomen door volwassenen. Op school moet het al snel plaats maken voor het leren van letters en cijfers. Hele lesprogramma’s worden er geschreven om kinderen vaardigheden aan te leren die ze eigenlijk spontaan ook opdoen tijdens het spelen. Door te spelen ontwikkelt een kind motorische vaardigheden. Het prikkelt de zintuigen. Het stimuleert de taalvaardigheid. Een kind leert al spelend om te gaan met andere kinderen, problemen op te lossen en vooruit te denken.
En, spelen is ook een geweldige vorm van communicatie. Door te spelen kunnen kinderen hun eigen gevoelens en emoties leren kennen en uiten. Het is een manier om in contact te komen met zichzelf, met hun onderbewustzijn. Op die manier leren kinderen zichzelf kennen en vertrouwen.
Spelen is spiegelen
Kinderen spelen na (imiteren) wat de ouders en omgeving doen. Wie goed observeert, kan daarin zijn spiegel herkennen. Bijvoorbeeld;
• De mama die heel zorgzaam is;
• Of de juf die alle kinderen goed helpt.
Maar ook:
• De juf spelen die heel boos is;
• De mama die erg manipuleert;
• De papa die altijd weg is.
Misschien soms een tikkeltje confronterend, maar wel heel leerzaam! En wat je niet bevalt kun je natuurlijk gemakkelijk bijsturen.
Het spelen is vaak zoals in sprookjes: er is een goede en een slechte juf/ouder. Zo leren kinderen over goed en kwaad en wat de waarden van het leven zijn. Het geeft ze een kans om op een veilige manier angsten te confronteren en deze zo zelf te overwinnen. Denk maar aan de knuffel die niet durft te slapen waarna het kind de knuffel uitlegt waarom het niet bang hoeft te zijn.
Meespelen
Als ouder/volwassene kun je ook meespelen. Op die manier ontwikkel je een betere band met het kind. Kinderen onthouden niet altijd wat je zegt, maar wel wat je doet. Vooral bij kinderen met hechtingsstoornissen kan spelen een geweldige uitkomst bieden! Spelen is dan pure therapie.
Jaren geleden was Michael, toen 13 jaar, op vakantie bij ons. Wanneer we de afwas deden, vond dat hij niet moest meehelpen. Ik zei hem dat iedereen hier gelijk was en dat iedereen mee moest helpen. Ik maak eten, kinderen doen de afwas. iedereen doet iets! Hij blokkeerde en liep weg.
Op een avond zat hij in de living aan de tafel. Ik kwam binnen om de glazen in de kast te zetten en hij zei: “mevrouw u mag hier zomaar niet binnen wandelen. Dit is mijn praktijk.”
Ik besefte al snel dat hij mij in mijn beroep aan het imiteren was. Ik besloot om mee te spelen.
Ik zei : “Excuseer mijnheer, ik zal voortaan kloppen… wat doet u precies?”
Michael: “Ik help mensen en coach ze. Ik help ze door op zoek te gaan naar inzichten.
“Oh”, zei ik verwonderd, “wel mijnheer dan zou u mij heel erg kunnen helpen. Ik heb namelijk een groot probleem.”
Michael: “Zet u mevrouw. Ik neem wel even tijd voor u.”
“Dank u, mijnheer”, ging ik door. “Het probleem is eigenlijk… ik heb een neef van mij op bezoek. En die jongen is zo lief en verstandig. Hij is ook zo grappig. We lachen echt veel. Maar hij wil bijvoorbeeld niet meehelpen met de afwas en het opruimen van spullen. Om één of andere reden zegt hij dat ik dat doe om hem te pesten. Maar mijnheer, dat is helemaal niet waar. Ik wil hem juist leren wat verantwoordelijkheid is! U begrijpt toch ook dat als hij dit nu leert, dat hij later een veel gemakkelijker leven heeft. Hij zal sterker zijn en positief met anderen kunnen leven. Wat moet ik daar nu mee?”
De ‘coach’ keek mij aan en zei: “Ewel mevrouw, hier liggen 3 kaartjes en daar mag u 1 van kiezen.” Ik keek en zag 3 soorten Lipton theezakjes liggen.
“Mijnheer, die kaartjes dat helpt toch niet. Ik geloof dat allemaal niet”, verzuchtte ik.
Maar de ‘coach’ sprak vol vertrouwen: “Het gaat niet over het kaartje. het gaat over wat ik zie in het kaartje.”
“Ach zo, riep ik uit. “U heeft een speciale gave?” Ik trok het middelste kaartje en gaf het onwetend af aan mijn ‘coach’.
“Mevrouw, ik lees hier dat u zich geen zorgen moet maken. Die jongen zal dat op een dag wel begrijpen. Hij moet alleen leren zien, dat u dat goed bedoelt.”
“Echt?”, vroeg ik.
Michael: “Ja. Geef hem wat tijd. Een dag of 2.”
Ik bedankte de ‘coach’ en gaf hem een stevige handdruk. “U weet niet hoeveel u mij geholpen hebt.” Ik verliet de living en deed verder met mijn bezigheid.
Hoe denk je dat het verder liep met de afwas?
Volg het kind
Probeer dus als volwassene het spel niet teveel te sturen. Kijk naar je kind en laat hem of haar het initiatief nemen. Misschien heeft het wel iets heel anders in zijn hoofd dan jij in eerste instantie dacht. Kijk, luister en volg je kind. Probeer ideeën over hoe iets ‘hoort’ los te laten. Zet je creatief brein in gang en laat vooral alle dogma’s los! Waarom zou je geen net-alsof tomatensoep met chocoladeballetjes kunnen maken? En de oude pantoffel van papa is een prima boot voor de Duplo-matrozen. Door letterlijk het spel mee te spelen kom je er juist achter wat er omgaat in het hoofd van je kind en hebben jullie veel meer plezier.
Het kan best zijn dat je kind vaak wil dat jij als volwassene ‘de slechterik’ speelt. Dat hoeft niets te maken te hebben met hoe het kind jou ziet. Het maakt simpelweg een mooi contrast en geeft het kind het vertrouwen dat de volwassene in de realiteit een positief bekrachtigend persoon is. Wie de slechterik speelt kan op een humoristische manier toch de positieve persoon zijn. Wie een ruimte van ‘vertrouwen’ creëert tijdens het spelen, leert zijn kind op diep niveau kennen. Het helpt het kind ‘iets’ uit zijn leven een plaats te geven of het van een ander perspectief te bekijken. Een gewone activiteit omtoveren tot een spel, zal het kind levenslang onthouden.
Spelen terug naar de natuur
Wij zelf hebben eens een boswandeling omgetoverd tot een Robin Hood verhaal. Met zelfgemaakte pijl en boog moesten we het geld van de ander veroveren om aan mensen te geven die het echt nodig hadden. Vandaag spreken we er nog over. ‘Weet je nog…?’ In een mum van tijd ontstaat bij iedereen een glimlach.
Het is vanzelfsprekend een heel andere ervaring om te spelen in de natuur, dan tussen 4 muren. Iedereen komt meer tot zichzelf in de natuur door de omgevingsfactoren.
Vrij spelen
Sommige kinderen kun je letterlijk overal neerzetten en ze vinden wel iets om mee te spelen. Andere kinderen hebben iets meer tijd nodig om tot spelen te komen. Volwassenen willen vaak helpen door met ideeën te komen of er gelijk bij te gaan zitten. Maar bedenk dat vrij spelen ook heel belangrijk is voor een kind. Een beetje verveling nodigt juist uit tot creativiteit. Je maakt dan contact met je onderbewustzijn waar je grootste potentiële bron van creativiteit zit. Geef kinderen dus heel wat vrije tijd zodat ze hun talent naar buiten kunnen brengen en hun problemen kunnen oplossen … al spelend natuurlijk.
Een ruzie in de speeltuin bijvoorbeeld leert kinderen om zich in de ander te verplaatsen. Een tekening of een bouwwerkje wat niet wil lukken leert je kind om zelf een oplossing te bedenken of met falen om te gaan. Probeer dus niet altijd alles op te lossen voor je kind. Deze probleempjes zijn eigenlijk allemaal succeservaringen die bijdragen aan het zelfvertrouwen van je kind.
Speltherapie
Als je weet waar je op moet letten kun je heel veel leren over een kind door zijn of haar spel. Hoe het denkt, hoe het zich voelt. Dat is fijn want zeker bij jonge kinderen is het vaak lastig om echt een gesprek over gevoelens en emoties te hebben. Da kan het dus een goed idee zijn om een bak Duplo tevoorschijn te halen als je denkt dat het kind iets dwars zit.
Ook wij merken als kindercoaches dat spelen een geweldige manier is om contact te maken met een kind. In de opleiding kindercoaching leer ik de kindercoaches op een bepaalde manier spelend te werk gaan. Ze vertrekken vanuit de positieve krachten van het kind en werken met woorden om het kind in verbinding te brengen met zijn innerlijke bron. Ook bij rouwbegeleiding is het kind soms niet klaar om echt over het verlies te spreken. Dan is spelen op onze Lazuli-way de beste manier om het kind met zijn pijn om te laten gaan.
Wie stopt met spelen is het kind in zichzelf kwijt
Op een gegeven moment gaan tieners of jongeren zichzelf zo serieus nemen dat het spelen stopt. Dat is spijtig. Gelukkig kon Michael dit wel. Want in het spelen kan je onschuldige kattenkwaad uitsteken, en op een andere manier met elkaar communiceren. Wanneer we stoppen met spelen, wordt het leven heel serieus. We vergeten dan al snel dat we af en toe ook gewoon mogen ontspannen en zijn, zonder mitsen en maren. We vergeten om te lachen met elkaar en de liefde ook op die manier door te blijven geven. En juist doordat we als volwassenen soms vergeten te spelen ontstaat bij kinderen de indruk dat spelen echt alleen voor kinderen is, kinderachtig.
Dus als het gezinsleven te serieus is overweeg dan bijvoorbeeld eens om een hond of kat of cavia in huis nemen zodat er steeds gespeeld wordt en de liefde doorgegeven wordt. Neem bewust de tijd om zo nu en dan met je kinderen te spelen. Geef kinderen de ruimte voor vrij spel. En durf jezelf ook te laten gaan in vrij spel. Wie weet helpt het ook jou om in contact te komen met jezelf.
Wil je meer leren over dit onderwerp of wil je anderen hierbij begeleiden? Misschien is onze cursus ‘True Heart Connection’ dan iets voor jou. Mail je vragen of schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan weet je altijd als eerste wanneer de eerstvolgende cursus gaat plaatsvinden.
