Wat is volgens jou de waarde van het onderwijs?

In België en Nederland is er momenteel een hele zoektocht naar hoe directies en leerkrachten blijvend te motiveren. In beide landen wordt een hoger loon als vanzelfsprekende oplossing gepresenteerd.

Dat vind ik dus helemaal fout. Niet omdat ik die mensen geen hoger loon gun, maar omdat het een oplossing is op héél héél korte termijn.

De echte problemen in het onderwijs

Of het nu gaat om Nederlandse juffen of Belgische directeuren, ze hebben met dezelfde moeilijkheden te maken. Te grote klassen, te veel rugzakjes, mondige ouders en een eindeloze hoeveelheid administratie. Elke stap die een leerling zet moet uitgebreid vastgelegd worden zodat deze kan vergeleken worden met een of andere norm. Op basis van deze administratie worden alle betrokkenen in het schoolsysteem geïnformeerd.

En als iets eenmaal op papier staat “is” het ineens zo. Dus als de juf van klas 1 opschrijft dat het kind druk is (omdat het kind het toevallig spannend vindt om in een nieuwe klas te zitten of pas verhuisd is) dan gaan alle juffen en meesters daarna het kind zo benaderen. Daarnaast is het ook zo dat niet alle leerkrachten geleerd hebben om aan zelfreflectie te doen om eens te checken hoe druk ze zelf zijn op dat specifieke moment. Ze hebben dan helemaal niet door dat dit kind misschien wel iets spiegelt van de volwassene in de buurt. En zo kan dit kind nooit helemaal zichzelf zijn. Het gedrag van het kind zit nu vast in het beeld dat de juf van klas 1 aan hem of haar heeft toebedeeld. Het kind kan nu niet groeien en zal een lager zelfbeeld ontwikkelen.

Zijn dit alleen de problemen van de leerkrachten en de directeuren? Nee. Problemen in het onderwijs raken ons allemaal. De maatschappij, waar deze leerlingen later in mogen meedraaien; ouders, wiens kind tussen de mazen van het net valt en die wanhopig proberen om persoonlijk onderwijs af te dwingen te midden van vastomlijnde procedures. En bovenal de kinderen die zich niet in hun eigen tempo en op hun eigen manier mogen ontwikkelen. Die moeten omgaan met te veel klasgenoten met allemaal hun eigen uitdagingen. Kinderen die te maken krijgen met wisselende leerkrachten doordat er zoveel juffen en meesters thuis komen te zitten met een burn-out. Kinderen die misschien juist veel meer zouden hebben aan persoonlijke, emotionele ontwikkeling terwijl er enkel naar de cognitieve vaardigheden gekeken wordt.

Geen echte oplossing

Het extra loon waar nu om geroepen wordt, lost vrijwel geen van die problemen op. Zullen er minder kinderen vastlopen? Zeer onwaarschijnlijk. Neemt de werkdruk van leerkrachten en directeuren hierdoor spontaan af? Niet zolang er niet ineens meer middelen vrijkomen, de administratie nog steeds gedaan moet worden en de eisen van bovenaf nog altijd constant wijzigen. Uiteindelijk zijn er weinigen in het onderwijs die het doen voor de centen, maar eerder omdat ze écht kinderen en jongeren willen helpen. De Standaard schreef al in 2009 dat loon voor veel werknemers niet zaligmakend is. ‘Vier op de tien van de hoger opgeleide bedienden en kaderleden zijn bereid om een loonsvermindering te slikken in ruil voor bijkomende niet-financiële voordelen, zoals extra vakantiedagen, werk dichter bij huis of een inhoudelijk interessantere job.’   

Dus als de job inhoudelijk interessanter is, zouden leerkrachten en directieleden er meer voldoening aan overhouden? Ik ben ervan overtuigd! Want wie in het onderwijs stapt, heeft een groot hart voor kinderen.  

Ja, maar meer loon is meer respect aldus sommigen. Ik betwijfel het. Ouders zullen nog steeds op de eerste plaats naar hun eigen kind kijken en als er in de klas iets fout of goed loopt zal de juf niet ineens extra waardering krijgen enkel omdat ze een paar eurobiljetten meer is gaan verdienen. Directeuren zullen nog altijd dezelfde systemen en regels moeten verdedigen naar ouders toe en daarbij op hetzelfde onbegrip stuiten.  

Wellicht dat er tijdelijk meer mensen de stap zullen maken om les te gaan geven of een school te leiden als het salaris aantrekkelijker is. Maar hoeveel van die mensen zullen er ook weer snel afhaken? ‘s Avonds laat nog aan het werk; geen tijd voor dingen die je wel belangrijk vindt; stapels papierwerk en geen idee hoe je elk kind de aandacht kunt geven die het verdient. Hoe vrolijk wordt een directeur van weer een invaller als de zoveelste leerkracht overspannen thuis zit? En hoe vrolijk is een juf of meester als ze nòg een dossier mogen gaan bijhouden?

De waarde van het onderwijs

Wat is nu eigenlijk de waarde van onderwijs? En hoe maken we het werk makkelijker voor leerkrachten en het systeem beter voor kinderen? Daar moeten we over gaan nadenken met zijn allen. Kleinere klassen, minder administratie. Maar ook meer begeleiding en coaching van leerlingen en leerkrachten. Vaak is er op school wel extra begeleiding mogelijk bij leerproblemen maar is er weinig expertise om kinderen te helpen bij hun emotionele ontwikkeling. Dan komen ouders na veel omwegen en gedoe uiteindelijk privé bij een kindercoach terecht. Gelukkig! Maar sommige problematieken liggen aan het schoolsysteem of zouden snel opgelost kunnen worden in de klas zelf, met de leerkracht erbij. Er is juist op leergebied zoveel winst te behalen als kinderen zelfverzekerd in het leven staan!

Er komt zoveel op kinderen af; de maatschappij is nog nooit zo onoverzichtelijk geweest en de eisen op school zijn soms hoog. Leerkrachten zien vaak wel dat een kind niet helemaal lekker in zijn vel zit maar hebben het te druk met lesgeven en verslagen schrijven om echt te achterhalen wat er in het hoofd van het kind omgaat. Geen wonder dat zoveel leerkrachten hun passie in hun job verliezen. Denk je eens in, hoeveel frustraties het zou schelen als leerkrachten hun leerlingen echt zouden begrijpen, en de tijd krijgen om beter te begeleiden zodat leerlingen zich echt begrepen voelen; als ouders de tools krijgen om hun kind te helpen. Niet met als doel om beter te scoren op toetsen, maar met goede schoolresultaten als positieve bijwerking. Een kinder- en jongerencoach op school zou kinderen kunnen helpen groeien lang voordat ze vastlopen en daarmee het aantal kinderen met extra zorgen in een klas enorm terugbrengen.

Dat lijkt mij een veel betere bestemming voor extra geld. Een oplossing waar leerkrachten en directeuren echt iets aan hebben en waar kinderen gelukkiger van worden. En is dat niet het uiteindelijke doel?

Wat is volgens jou de waarde van het onderwijs?
En hoe kunnen we daar het beste invulling aan geven met zijn allen?

Meer weten over kindercoaching in het onderwijs? Mail je vragen hier.