Unschooling; de weg naar echte creativiteit

Er is iets geks aan de hand. Ouders, leerkrachten en opvoedingsdeskundigen; ze vinden allemaal dat kinderen te veel prikkels krijgen. En de meeste volwassenen trouwens ook. Qua fysieke arbeid hebben we het veel minder zwaar dan vroeger maar ons hoofd draait overuren. En wat is daar dan zo erg aan Eva? Welnu, zodra we vrij hebben zoeken de meeste van ons gelijk nog meer prikkels op.

We slepen onszelf en onze kinderen van de ene naar de andere minutieus geplande activiteit. Op reis moeten we en naar musea en anders wel een of ander festival. Nog snel even een foto plaatsen op Instagram en hup, door naar het volgende pretpark. Voor die 2 middagen dat we per ongeluk thuis zijn plannen we een feestje met vrienden of we downloaden een of ander kunstzinnig project van Pinterest.

Het belang van creativiteit

Hoe meer prikkels, hoe groter de nood om deze te kunnen verwerken, zeker bij hoogsensitieve personen/kinderen. Creativiteit is daarbij superbelangrijk. Op het eerste gezicht lijkt het met de ruimte voor creativiteit en fantasie helemaal goed te zitten. Op school zijn er hier en daar creatieve vakken en optredens. Thuis hebben kinderen luxe knutselmaterialen en speelgoed tot hun beschikking. En anders speelt de mama of de papa wel voor taxi en brengt het kind naar dwarsfluitles, een workshop videobewerking of een cursus acrylverf. Kortom, we hoeven niets meer te doen als volwassenen toch?

Minder is meer

Nee, niet meer. Maar wel minder. Een heel stuk minder. Zowel op school als in hun vrije tijd volgen kinderen een vastgesteld programma. Het is weliswaar soms een heel leuk programma, maar het is er een vol ‘moetens’. En wat die creativiteit betreft: we zijn gaan geloven dat zolang er maar een klodder verf bij aan te pas komt dat het dan creatief is. Maar de definitie van creativiteit volgens bijvoorbeeld Wikipedia is het “vermogen om iets nieuws te scheppen”. Dus niet het vermogen om een voorgekauwd werkje uit te voeren.

Hoe stimuleer je dan het beste dat vermogen om iets nieuws te scheppen? Welke materialen en activiteiten moet je daarbij als volwassenen aanbieden?

Goed nieuws, daarvoor hoef je als volwassene precies niets te doen. Want dat vermogen ontstaat niet door nog meer ‘schoolse’ activiteiten te plannen. Dat is niet wat kinderen nodig hebben. Ze hebben juist nood aan ‘unschooling’. Momenten zonder planning. Zonder activiteiten. Zonder moetens. Tijd om zichzelf helemaal te pletter te vervelen.

De nood tot vervelen

Uit angst dat kinderen zich zouden vervelen zijn sommige ouders gegroeid tot ware animatieteams. Dat is natuurlijk deels uit eigenbelang. Kinderen die zich vervelen gaan al snel zeuren. Lastig als je hoofd al vol zit en je nog van alles moet. Dus dan toch maar weer die tv aan, of een extra workshop op de woensdagmiddag. Kunnen wij tenminste onze achterstallige mails wegwerken.

Maar die verveling? Dat is het startpunt van echte creativiteit. Kijk naar peuters en kleuters, die kunnen vanuit niets tot spel komen. Die vinden een tak op straat en een half uur later is dat uitgegroeid tot een spel waaraan de halve straat meedoet en iedereen riddertje speelt. Een achtertuin kan een fort zijn, een tuintafel een kasteelmuur. En zet diezelfde peuter of kleuter eens in het bos. Die kan dan helemaal gefascineerd zijn door een mierenhoop of hele verhalen verzinnen rondom een vogelnest in een boom.

Dat pure spel ontstaat juist als er verder niets hoeft, als er volledige vrijheid is om te doen en te verzinnen wat je maar wilt. Je kunt pas tot creativiteit komen als je linkerhersenhelft tot rust komt, en er geen moetens zijn. Dan kan je rechterbrein, dat verbonden is met je hart, op de voorgrond komen en kunnen er zomaar nieuwe creaties ontstaan.  

Unschooling

Ik noem dat unschooling, omdat het nu juist het tegenovergestelde is van school. Dus geen vastgesteld programma, geen voorgekauwde werkjes. De uitdaging aangaan om niet de leegte voor je kind op te vullen. Laat er ruimte zijn voor verstilling, voor verveling. Of het nu gaat om een hele vakantie of een losse woensdagmiddag: durf eens niets te plannen. Juist dan is er ruimte voor creativiteit en kunnen we onze prikkels kwijt.

In de kinderkampen die ik organiseer hebben we naast geplande activiteiten ook veel vrije tijd waarin kinderen zelf kunnen bedenken wat ze gaan doen. Dat is altijd een beetje spannend voor ons als begeleiding. Wat nu als ze niets kunnen bedenken en zich vervelen? Maar als ik na afloop aan de kinderen vraag wat ze het leukste vonden aan het hele kamp zijn het vaak juist die momenten waarop er spontaan iets ontstond. De momenten die wij niet van tevoren bedacht hadden.  

Een fantastische plek om aan unschooling te doen is in de natuur. Weg van de computer, tv en gsm. Het is een plek waar zowel volwassenen als kinderen tot rust kunnen komen. En juist daardoor is het ook een plek waar de fantasie van kinderen enorm geprikkeld wordt. Een bos bijvoorbeeld zit barstensvol natuurlijke speelaanleidingen. Het is een plek waar kinderen in alle rust zelf op ontdekking kunnen.

Het vermogen om tot rust te komen

Behalve het stimuleren van creativiteit geven we onze kinderen met unschooling nog iets belangrijks mee voor later. Het vermogen om tot rust te komen en niet aan jezelf voorbij te gaan. Stress is overal en tegenwoordig heeft menig student zijn eerste burnout al te pakken nog voordat hij aan zijn carriere begonnen is. 

Het is aan ons als opvoeders om kinderen te laten zien dat we niet constant overal bij hoeven te zijn en alles gezien moeten hebben om een waardevol leven te leiden. Dat je social media niet per se vol hoeven te staan met foto’s van verre vakanties en hippe feestjes. Plan eens een middagje chillen in je eigen achtertuin.

Sla op vakantie gerust eens een ‘must-see’ over als je er eigenlijk geen zin in hebt. Alle moetens schrappen en gewoon zijn. Kortom, ontspan.

Dan komt het met die creativiteit vanzelf wel goed ;-)

Vanuit mijn hart,

Eva